Áp Lực Công Việc và Suy Thoái Dân Số: Khó Khăn trong Việc Tăng Cường Sinh Sản tại Trung Quốc
Tại Trung Quốc, áp lực công việc và chi phí sinh hoạt cao tại các đô thị lớn như Thượng Hải đang khiến nhiều phụ nữ không thể nghĩ đến việc sinh con thứ hai. Mặc dù chính phủ Trung Quốc đang cố gắng xây dựng một "xã hội thân thiện với sinh đẻ" bằng cách giảm chi phí nuôi con và giáo dục, song việc tiếp tục thúc đẩy đô thị hóa lại làm giảm tỷ lệ sinh, khiến tình trạng già hóa dân số trở nên nghiêm trọng hơn. Các chuyên gia cho rằng, cần có những biện pháp toàn diện hơn, như cải thiện điều kiện sống tại nông thôn và tăng cường phúc lợi xã hội để tạo ra một tương lai sáng sủa hơn cho dân số Trung Quốc.
Mary Meng, một phụ nữ 37 tuổi sống tại Thượng Hải, đang làm việc trong một công ty công nghệ Trung Quốc, không thể tưởng tượng việc có thêm con do áp lực công việc quá lớn. "Áp lực công việc khiến tôi không có thời gian dành cho con mình. Làm sao tôi có thể nghĩ đến việc chăm sóc hai đứa trẻ?" - Mary chia sẻ, khi cô đã có một con trai đang học tiểu học.
Câu chuyện của Mary không chỉ phản ánh thực trạng của cư dân đô thị tại Thượng Hải, mà còn là bức tranh chung tại nhiều thành phố lớn trên thế giới. Tuy nhiên, với tốc độ suy giảm dân số và sự già hóa nhanh chóng tại Trung Quốc, các nhà nhân khẩu học cảnh báo rằng tác động của lối sống đô thị nhanh chóng và đắt đỏ lên tỷ lệ sinh sản cần được chính phủ Bắc Kinh xem xét một cách nghiêm túc hơn.
Khủng Hoảng Dân Số và Chính Sách Đô Thị Hóa
Trung Quốc đang đối mặt với nguy cơ thiếu hụt số lượng phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, được Liên Hợp Quốc định nghĩa là từ 15 đến 49 tuổi. Dự kiến đến cuối thế kỷ này, số lượng phụ nữ trong độ tuổi này sẽ giảm hơn hai phần ba, xuống dưới 100 triệu người.
Tại cuộc họp chính trị quan trọng diễn ra vào tháng trước, Trung Quốc đã công bố kế hoạch xây dựng một "xã hội thân thiện với sinh đẻ" với những biện pháp như giảm chi phí chăm sóc trẻ em và giáo dục - điều mà các chuyên gia đã kêu gọi từ lâu. Tuy nhiên, đồng thời Bắc Kinh cũng khuyến khích việc đô thị hóa nhiều hơn, với mục tiêu tăng cường nhu cầu về nhà ở để hỗ trợ ngành bất động sản đang gặp khó khăn, cũng như thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thông qua việc tăng cường năng suất và tiêu dùng.
Mâu Thuẫn Trong Chính Sách
Tuy nhiên, chính sách này dường như bỏ qua những nguyên lý cơ bản về nhân khẩu học. Tại các thành phố, do chi phí nhà ở cao, không gian hạn chế, giáo dục đắt đỏ, và thời gian làm việc dài, người dân thường có ít con hơn. Tỷ lệ vô sinh ở các cặp vợ chồng tại Trung Quốc cũng đã tăng từ 2% trong những năm 1980 lên 18% hiện nay, so với mức trung bình toàn cầu khoảng 15%. Các bác sĩ cho rằng, nguyên nhân chính là do áp lực công việc và ô nhiễm công nghiệp trong môi trường đô thị.
Tỷ lệ sinh tại khu vực nông thôn của Trung Quốc cao hơn một chút so với mức trung bình toàn quốc, nhưng vẫn thấp hơn đáng kể so với mức cần thiết để duy trì dân số ổn định. Tỷ lệ sinh tại Thượng Hải năm 2023 chỉ là 0.6, trong khi con số này trên toàn quốc là 1.1.
Các chuyên gia nhân khẩu học như Yi Fuxian từ Đại học Wisconsin-Madison cho rằng chính phủ đang "đưa những người trẻ đến các thành phố lớn - nơi không thân thiện với việc sinh đẻ, dẫn đến sự sụt giảm liên tục về tỷ lệ sinh và làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng già hóa."
Giải Pháp Từ Các Nước Khác
Các quốc gia có chính sách sinh sản thành công như Pháp hay Thụy Điển không chỉ dựa vào việc giảm chi phí nuôi con, mà còn đi kèm với sự bình đẳng giới cao hơn, quyền lợi lao động mạnh mẽ hơn và hệ thống phúc lợi xã hội vững chắc.
Yun Zhou, nhà nhân khẩu học tại Đại học Michigan, cho rằng việc giảm chi phí chăm sóc trẻ em một mình không đủ hiệu quả và thay vào đó thúc đẩy những giá trị gia đình nhất định, đòi hỏi phụ nữ phải gánh vác trách nhiệm trong gia đình.
Mary Meng tin rằng, không có chính sách nào có thể hiệu quả cho đến khi người dân Trung Quốc bắt đầu hy vọng về một cuộc sống tốt đẹp hơn về tài chính. "Bây giờ mọi người đều nghĩ rằng không có triển vọng gì cả. Dù bạn làm việc chăm chỉ đến đâu, đó cũng chỉ là để sinh tồn," cô nói.
Đức Lịch Reuters