Mối Liên Hệ Giữa Omega-6, Omega-3 và Ung Thư Ruột: Thực Phẩm Chế Biến Sẵn Đang Gây Hại Như Thế Nào
Một nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng thực phẩm chế biến sẵn có thể ảnh hưởng đến khả năng cơ thể chiến đấu với tế bào ung thư ruột. Sự mất cân bằng giữa omega-6 và omega-3 trong chế độ ăn, đặc biệt là từ thực phẩm chế biến sẵn, có thể làm giảm khả năng chống viêm và chống ung thư của omega-3. Nghiên cứu này nhấn mạnh sự quan trọng của việc duy trì một chế độ ăn cân bằng omega-6 và omega-3 để bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư ruột.
Theo một nghiên cứu mới, thực phẩm bạn ăn có thể ảnh hưởng đến khả năng cơ thể chống lại tế bào ung thư ruột kết.
Thủ phạm có thể là một lượng dư thừa các axit béo omega-6, có thể xuất phát từ các thực phẩm chế biến sẵn trong chế độ ăn của bạn, làm suy yếu khả năng chống viêm và chống ung thư của axit béo omega-3, một dưỡng chất thiết yếu khác.
Nghiên cứu chỉ ra mối liên quan giữa omega-6 và ung thư ruột kết
“Có những đột biến diễn ra mỗi ngày trong hệ tiêu hóa (GI), và thông thường chúng sẽ bị loại bỏ ngay lập tức nhờ hệ miễn dịch với sự hỗ trợ của các phân tử hoặc chất trung gian từ omega-3,” tiến sĩ Timothy Yeatman, đồng tác giả chính của nghiên cứu đăng trên tạp chí Gut của Hiệp hội Tiêu hóa Anh, cho biết.
“Nhưng nếu cơ thể phải đối mặt với một môi trường viêm mãn tính kéo dài do sự mất cân bằng giữa omega-6, loại axit béo thường có trong thực phẩm chế biến sẵn và thực phẩm nhanh, thì việc một đột biến có thể tồn tại và khó bị loại bỏ trở nên dễ dàng hơn,” Yeatman, bác sĩ phẫu thuật ung thư và giáo sư tại Đại học Nam Florida và Viện Ung thư Bệnh viện Tổng hợp Tampa, chia sẻ.
Chế độ ăn phương Tây thường giàu omega-6, theo các chuyên gia, do việc sử dụng dầu hạt, loại dầu thường được dùng để chiên thực phẩm nhanh và chế biến các thực phẩm chế biến sẵn hiện nay chiếm khoảng 70% nguồn thực phẩm ở Mỹ. Axit linoleic, một axit béo omega-6 có trong dầu ngô, dầu đậu phộng, dầu đậu nành, dầu hoa hướng dương và dầu hạt cải, là loại omega-6 phổ biến nhất trong nguồn thực phẩm ở Mỹ.
Nhiều người hiện nay có sự mất cân bằng lớn giữa omega-6 và omega-3 trong cơ thể. Một nghiên cứu vào tháng 11 năm 2015 cho thấy mức độ axit linoleic đã tăng 136% trong mô mỡ của người Mỹ trong suốt nửa thế kỷ qua.
Omega-6 không phải là nguyên nhân chính
“Không thể khẳng định rằng omega-6 từ thực phẩm chế biến sẵn là nguyên nhân chính. Người Mỹ thiếu omega-3 vì họ không thích các loại cá béo như cá thu, cá trích và cá mòi, những nguồn cung cấp tuyệt vời,” tiến sĩ Bill Harris, giáo sư y học tại Trường Y khoa Sanford, Đại học Nam Dakota, cho biết. Ông cũng là chủ tịch và người sáng lập Viện Nghiên cứu Axit Béo tại Sioux Falls, Nam Dakota.
“Đừng đổ lỗi cho omega-6, vì đó không phải là lỗi của chúng — vấn đề là do thiếu omega-3,” ông Harris nói thêm.
Các axit béo thiết yếu là gì?
Cả omega-3 và omega-6 đều là các axit béo không bão hòa thiết yếu cho sức khỏe con người. Tuy nhiên, cơ thể không thể tự sản xuất chúng mà phải lấy từ thực phẩm.
Omega-3 có nhiều trong các loại cá béo như cá hồi, hạt lanh, hạt chia, quả óc chó, quả hạch và hạt thông. Chúng giúp duy trì tế bào cơ thể, cung cấp năng lượng, duy trì hệ miễn dịch và giảm viêm khi có mức độ hợp lý. Tuy nhiên, nếu dư thừa omega-3 có thể gây hại cho cơ thể.
Omega-6 cũng cần thiết để duy trì sức khỏe tốt. Các phân tử omega-6 có tác dụng kích thích sự phát triển của tóc và da, điều hòa quá trình trao đổi chất, tăng cường sức khỏe xương và trong một số trường hợp có tác dụng chống viêm.
Tuy nhiên, omega-6 cũng có thể chuyển hóa thành các phân tử như prostaglandin, có vai trò khởi phát quá trình viêm — không phải lúc nào cũng xấu, nhưng nếu tình trạng viêm kéo dài mà không có sự giải quyết, sẽ gây hại cho cơ thể.
Một xu hướng nguy hiểm: Ung thư ruột kết ở người trẻ
Ung thư đại trực tràng vốn là bệnh của người lớn tuổi, nhưng hiện nay đang gia tăng nhanh chóng ở những người dưới 50 tuổi, đặc biệt là ở những người dưới 20 tuổi. Theo nghiên cứu vào tháng 2 năm 2017, nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng của thế hệ Millennials (sinh từ 1981 đến 1996) gấp đôi so với những người sinh năm 1950. Đối với nam giới trẻ, loại ung thư này là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu; đối với phụ nữ trẻ, ung thư đại trực tràng đứng thứ ba sau ung thư vú và ung thư phổi.
Nguyên nhân của sự gia tăng này vẫn chưa được xác định rõ ràng. Di truyền đóng vai trò nhất định, nhưng bệnh đang xuất hiện ở những bệnh nhân trẻ tuổi mà không có tiền sử gia đình, theo lời bác sĩ tiêu hóa Robin Mendelsohn tại Trung tâm Ung thư Đại tràng và Tiêu hóa ở Nhóm điều trị Ung thư ở Người trẻ tuổi, Bệnh viện Memorial Sloan Kettering ở New York.
Béo phì có thể là một lý do giải thích, nhưng một số bệnh nhân trẻ lại là người ăn chay và tập thể dục rất nhiều, bác sĩ Mendelsohn chia sẻ.
Một trong những yếu tố liên quan đang ngày càng rõ ràng là chế độ ăn không lành mạnh, với thực phẩm chế biến sẵn, thịt đỏ và thịt chế biến sẵn như thịt xông khói, xúc xích, và các loại thực phẩm thiếu hoa quả tươi và rau xanh, đều có liên quan đến ung thư đại trực tràng khởi phát sớm, theo Viện Ung thư Quốc gia Mỹ.
Khả năng phục hồi viêm của cơ thể
Trong nghiên cứu mới, các nhà khoa học đã sử dụng mô ung thư ruột kết lấy từ 80 bệnh nhân tại Mỹ và so sánh với mô ruột bình thường từ cùng một bệnh nhân. Mục tiêu là xác định các phân tử chuyên biệt giúp giải quyết viêm, được cơ thể tạo ra từ các axit béo omega-3 trong giai đoạn giải quyết viêm cấp tính.
Các phân tử này, như resolvins, lipoxins, protectins và maresins, có tác dụng chống viêm mạnh mẽ, giúp mô bị viêm quay trở lại trạng thái bình thường khi không còn cần phản ứng viêm nữa.
Mất cân bằng omega-6 và omega-3 trong ung thư
Kết quả cho thấy trong mô ung thư, omega-6 có xu hướng tạo ra các phân tử gây viêm mạnh mẽ, trong khi mô ruột bình thường lại giữ một sự cân bằng tốt giữa omega-3 và omega-6. Điều này cho thấy sự dư thừa omega-6 từ thực phẩm chế biến sẵn có thể làm gia tăng phản ứng viêm trong mô ung thư, làm tế bào ung thư phát triển mạnh mẽ hơn.
Tăng cường omega-3 trong chế độ ăn uống
Để cải thiện tình trạng này, các chuyên gia khuyến cáo nên bổ sung nhiều omega-3 từ thực phẩm trong chế độ ăn. Omega-3 EPA và DHA có nhiều trong các loại cá béo như cá hồi, cá thu, cá trích, cá mòi và cá ngừ. Ngoài ra, hải sản như nghêu, trai và sò cũng là nguồn cung cấp tốt omega-3.
Một nguồn omega-3 quan trọng khác, alpha-linolenic acid (ALA), có trong các loại hạt như quả óc chó, hạt lanh và hạt chia.
Nếu không thể tiêu thụ đủ omega-3 qua thực phẩm, việc bổ sung dầu cá có thể giúp cải thiện tình trạng thiếu hụt. Tuy nhiên, trước khi bắt đầu sử dụng bất kỳ loại bổ sung nào, tốt nhất bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn.
Thanh Huynh CNN